Historia Ośrodka

Cerekwica to wieś leżąca w gminie Jaraczewo. Gmina Jaraczewo znajduje się w województwie wielkopolskim, powiecie jarocińskim, przy drodze krajowej nr 34. Przez obszar gminy przepływają rzeki Lubieszka i Obra. Sama wioska jest niewielka, w końcu 2005 r. liczyła 84 domostwa zamieszkane przez 419 osób.

Dzieje gminy sięgają czasów Kazimierza Wielkiego i Władysława Jagiełły. Najważniejsze udokumentowane wzmianki z 1324 roku dotyczą wsi Góra. Przywilej Zygmunta I Starego z 1519 roku wystawiony dla Tybureckiego Jaraczewskiego nadał magdeburskie prawa miejskie. W wieku XVII – XVIII było to miasto sukienników. Na dokumentach cechów jaraczewskich z XVII i XVIII wieku widnieje herb wyobrażający kratę św. Wawrzyńca. Obecnie został on przywrócony i stanowi godło gminy. Jaraczewo utraciło prawa miejskie w 1934 roku.

Cerekwica leży nad rzeką Obrą, na zachodnim krańcu wysoczyzny Kaliskiej w regionie Niziny Południowo-Wielkopolskiej, na południowy zachód od Jarocina. Ze wszystkich stron miejscowość otaczają pola uprawne i łąki, które na północnym wschodzie sąsiadują z dużymi kompleksami leśnymi.

Cerekwica była gniazdem rodziny Cerekwickich, herbu Zaręba. W wieku XVII wzięli ją w posiadanie Sośnicy, później Bojanowscy. Pod koniec XIX w. właścicielami Cerekwicy byli Czapscy.

Początki Zakładu Wychowawczego w Cerekwicy sięgają schyłku XIX wieku. Pierwsza wzmianka dotycząca organizacji i zadań placówki znajduje się w pracy: Notel „Handbuch fur die die Verwaltung des Provinzialverbandes Posen”, tom I, Poznań 1902, tom II, Poznań 1907. W rok po odzyskaniu niepodległości w Cerekwicy powstał Wojewódzki Zakład Wychowawczy dla Chłopców.

Jego organizatorem i pierwszym dyrektorem w latach 1919 – 1924 był nauczyciel Stanisław Krzewiński. Był to Zakład Publiczny Poznańskiego Wojewódzkiego Związku Komunalnego (Starostwo Krajowe w Poznaniu). Bezpośrednia administracja sprawowana była przez dyrektora zakładu, zwierzchni nadzór nad działalnością wychowawczo – oświatową sprawował Wydział Oświatowo – Wychowawczy przy Starostwie Krajowym w Poznaniu.

W okresie międzywojennym do Zakładu Wychowawczego w Cerekwicy przyjmowano nieletnich od 7 roku życia, w stosunku do których istniało niebezpieczeństwo zaniedbania pod względem moralnym, fizycznym i umysłowym. Podstawą prawną umieszczenia w zakładzie, a tym samym zarządzenia zapobiegania wychowawczego była do czasu wejścia w życie Kodeksu Karnego w 1935 roku – pruska „Ustawa o zapobiegawczym wychowywaniu nieletnich” z 2 lipca 1900 roku, ze zmianami wprowadzonymi Ustawą z 7 lipca 1915 roku. Oddanie na wychowanie zapobiegawcze następowało na podstawie orzeczenia Sądu Opiekuńczego. Z analizy wyroków sądowych wynika, że nieletni trafiali do Zakładu Wychowawczego w Cerekwicy za kradzieże i włóczęgostwo.

Pobyt wychowanka w zakładzie trwał tak długo, jak było to konieczne ze względu na jego wychowanie, nie dłużej jednak niż do pełnoletności, a nie krócej niż 6 miesięcy.

Większość wychowanków pochodziła z dużych miast i skupisk miejskich: Poznania, Łodzi, Śląska. Rekrutowali się oni z uboższych warstw ludności miejskiej, często byli to włóczędzy bez stałego miejsca zameldowania.

Do zakładu przyjmowano nieraz troje lub czworo dzieci z tej samej rodziny. Corocznie w zakładzie przebywało około 200 wychowanków w wieku od 7 do 21 lat.

Wychowankowie mieszkali w pałacu i budynku szkolnym, w którym część pomieszczeń była przeznaczona na internat. Uczyli się oni w Dwuklasowej Specjalnej Publicznej Szkole Powszechnej przy Zakładzie Wychowawczym, po ukończeniu szkoły powszechnej mogli podejmować naukę w specjalnej szkole dokształcającej zawodowej – ogrodniczej.

W okresie międzywojennym Wojewódzki Zakład Wychowawcy w Cerekwicy posiadał 44 ha ziemi, w tym 30 ha gruntu ornego. Pozostały areał zajmował kompleks budynków i zabudowań gospodarczych, park, ogród, łąki i stawy. Zabudowania składały się z pałacu, budynku szkolnego, budynku administracyjnego, 4. budynków mieszkalnych i zespołu budynków gospodarczych oraz zabudowań gospodarstwa rolnego i cieplarni zlokalizowanej w ogrodzie. Jak na owe czasy, były to zabudowania nowoczesne.

W roku 1924 stanowisko dyrektora objął Stanisław Lissowski, który funkcję tę sprawował do września 1939 roku, tzn. do chwili przejęcia placówki przez administrację niemiecką. Wtedy to wychowankowie opuścili zakład, a jako miejsce ich nowego pobytu hitlerowcy wyznaczyli obóz pracy w Kiekrzu k/Poznania.

Od października 1939 roku na terenie zakładu znajdował się obóz dla internowanych rodzin ziemiańskich z Jarocina i okolic. Internowani w obozie przebywali do 8 grudnia 1939 r., kiedy to obiekty zakładu przejęło Hitlerjugend.

Po wyzwoleniu – w 1945 r. administracja polska decyzją organów Samorządu Wojewódzkiego w Poznaniu postanowiła kontynuować pracę Zakładu Wychowawczego w Cerekwicy. Dyrektor Stanisław Lissowski już od marca 1945 r. organizował działalność wychowawczą placówki, a po jego śmierci w 1947 r. kierownictwo placówki objął Kazimierz Napierała, uprzednio nauczyciel w tym zakładzie.

W roku 1948 zakład został przeniesiony do nowo utworzonej placówki dla chłopców w Owińskach k/Poznania.

Od września tegoż roku powołano do życia, w miejsce Zakładu Wychowawczego dla Chłopców w Cerekwicy, Zakład Wychowawczy dla Dziewcząt, który powstał z przekształcenia byłego Zakładu dla Dziewcząt Moralnie Zaniedbanych w Łowęcicach (odległych 4 km od Cerekwicy). Podobnie jak Cerekwica Łowęcice należały do rodu Czapskich.

Znajdujące się tam dobra, pałacyk oraz park, zostały przekazane u schyłku XIX wieku władzom pruskim z przeznaczeniem na utworzenie zakładu dla moralnie zaniedbanych dzieci polskich. Dyrektorem Zakładu Wychowawczego dla dziewcząt w Cerekwicy została Małgorzata Lissowska-Krzynowek. Nadzór nad działalnością wychowawczo-dydaktyczną zakładu sprawowało Kuratorium Okręgu Szkolnego Poznańskiego.

W Zakładzie przebywały dziewczęta z całej Polski. Głównie z Warszawy, Łodzi, Poznania, Wrocławia, Śląska i Wybrzeża. Wychowanki uczyły się w szkole podstawowej i dwuletniej szkole zawodowej kształcącej w kierunku krawieckim. Równocześnie z nauką w szkole podstawowej odbywały szkolenie rzemieślnicze w zawodzie krawcowa, dziewiarka i ogrodniczka.

Zakład Wychowawczy dla Dziewcząt w Cerekwicy funkcjonował do końca sierpnia 1968 roku.

W dniu 1 września tegoż roku w miejsce zakładu wychowawczego utworzono zakład poprawczy dla dziewcząt w wieku 14-21 lat podległy Ministerstwu Sprawiedliwości.

W placówce corocznie przebywało około 90 wychowanek. Dziewczęta uczęszczały do szkoły podstawowej i dwuletniej szkoły zawodowej, a także pracowały w warsztatach: krawieckim, dziewiarskim i dwuhektarowym ogrodzie zakładowym.

Po prawie dwudziestu latach działalności, w sierpniu 1987 roku zakład poprawczy został rozwiązany, a wychowanki przeniesione do Zakładu Poprawczego w Zawierciu. Po rozwiązaniu zakładu poprawczego 1 września 1987 roku utworzono Państwowy Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy dla dziewcząt w wieku 14-18 lat, który od roku szkolnego 1994/95 funkcjonuje jako Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy.

W roku 2018 Placówka zmieniła nazwę na Wielkopolski Samorządowy Zespół Placówek Terapeutyczno-Wychowawczych, w skład której wchodzą dwie placówki żeńskie : Młodzieżowy Ośrodek Wychowawczy i Młodzieżowy Ośrodek Socjoterapii.